پرسمان 22: پاسخ به دو پرسش اساسی در مورد زیارت امام حسین (علیه السّلام)

پرسمان 22: پاسخ به دو پرسش اساسی در مورد زیارت امام حسین (علیه السّلام)

پرسش سرکار خانم لینا حسینی (دانشجوی مقطع ارشد دانشگاه مجازی المصطفی)

بنام پروردگار شهید و دوستدار شهیدان. سرکارخانم «ل – ح» (دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد در رشته تفسیر و علوم قرآن از دانشگاه مجازی المطفی العالمیّه)، سلام علیک؛ امید وارم عزاداریتان مورد قبول درگاه حضرت حق واقع شود. در نوشته ارسالی خویش، به طرح دو پرسش ترکیبی در حوزه زیارت سالار شهیدان پرداختی و اینگونه نگاشتی: «سوالی از محضرتان داشتم: «طبق احادیث و روایات، زیارت امام حسین (علیه السّلام) در کدامیک از ایّام سال از فضیلت بیشتری برخوردار است؟؛ و آیا صرف حضور در کربلا فضیلت زیارت را نصیب انسان می کند یا حضور در حائر حسینی و صحن و سرای امام، شرط است؟. با تشکر و سپاس فراوان».

پاسخ: ضمن تقدیر از جنابعالی، به استحضار میرساند: با توجّه به ساختار و محتوای نوشه کوتاهتان، پاسخ هریک از پرسشها را به صورت مستقلّ از هم و در قالب عبارات ذیل بازگو می نمایم؛ امید است که این پاسخ دهی، سودمند واقع شود:

پاسخ از پرسش اوّل:

با تتبّع در متون حدیثی و ملاحظه مجموعه روایات وارده در باب زیارت حضرت امام حسین علیه السّلام به این حقیقت دست می یابیم که زیارتنامه های آن بزرگوار، در قالب دو محور مطرح است:

الف- زیارتنامه های عامّ: یعنی زیارتنامه هائی که قرائت آنها مقیّد به زمان و مکانی  خاصّ نمی باشد؛

  ب- زیارتنامه های خاصّ: یعنی زیاتنامه هائی که خواندن آنها محدود به زمان و مقیّد به کربلا و حائر حسینی می باشد؛ نکته شایان توجّه اینکه: اگر چه رعایت این قیود زمانی و مکانی، اقدامی شایسته محسوب می شود؛ و قطعا موجب فزونی پاداش زائر حسینی خواهد شد؛ ولی باید بدانیم که نه تنها در هیچ روایتی، از قرائت همین دسته از زیارتنامه ها در زمان و مکانی ی دیگر، نهی نشده است؛ بلکه در مورد برخی از آنها (از جمله زیارت شریفه عاشورا)، تصریح شده است که می توان آن را در غیر زمان و مکان تعیین شده نیز قرائت نمود؛ این است که می بینیم، عاشقان حسینی در طول سال و در نقاطی غیر از حائر حسینی و حتّی در مکانی خارج از کربلای معلّی به قرائت آن می پردازند؛ و به ثواب و پادشهائی نیز دست یافته و می یابند؛ قصّه همسر محترمه مرحوم حاج اشرف حدّاد یزدی مذکور در کتاب بسیار ارزشمند «مفاتیح الجنان» مرحوم حاج شیخ عبّاس قمی، شاهد صدقی بر درستی این مدّعا می باشد.

با مراجعه  به کتب حدیثی، مشخص می شود که بزرگان زیادی به شناسائی و معرّفی زمانهائی پرداخته اند که زیارت حضرت سیّدالشّهداء (علیه السّلام) در آن زمانها، تصریح و تأکید شده است؛ این زمانها عبارتند از: 

•  فضیلت زیلرت شب و روز جمعه؛

•  فضیلت زیارت نیمه شعبان؛

•  فضیلت زیلرت روز اول و نیمه ماه رجب؛

•  فضیلت زیارت ماه رمضان و شبهای قدر؛

•  فضیلت زیارت شب و روز عید فطر؛

•  فضیلت زیارت عرفه در سرزمین عرفات؛

•  فضیلت زیارت در عید قربان؛

•  فضیلت زیارت در شب و روز عاشورا؛

•  فضیلت زیارت در روز اربعین.

دو نکته شایان توجّه:

1 - همانگونه که اشاره شد، قطعا رعایت زمانها و مکانهای خاصّ به وقت انجام و قرائت زیارت مخصوصه امام حسین (علیه السّلام)، موجب فزونی پاداش الهی برای زائران می گردد؛ امّا دلیلی بر منع قرائت آن زیارتنامه در مکان دیگر و حتّی زمان دیگر نداریم؛ پس می توان به قصد رجاء، به قرائت این زیارات خاصّه در زمان و حتّی در مکان دیگر نیز پرداخت؛ به ویژه قرائت زیارت عاشورا؛ در روایتی آمده است: علقمه (یکی از راویان زیارت عاشورا) از امام باقر(علیه السّلام) پرسید: فدایت شوم برای کسی که در شهرهای دور از کربلا باشد و در چنین روزی (روز عاشورا) رفتن به سوی قبر آن حضرت برایش ممکن نباشد و بخواهد در این روز از دور زیارتش کند چه ثوابی دارد؟ حضرت در جواب فرمود: من ضمانت می‌کنم کسی که امام حسین (علیه السّلام) را در این روز (با زیارت عاشورا و رعایت آداب آن) از دور زیارت کند تمام آن ثواب‌های از نزدیک برایش نوشته می‌شود.[ابن قولویه قمی، کامل الزیارات، باب ۷۱، صفحه ۱۷۵، حدیث 8]

2 - با تتبّع صورت گرفته، تا کنون به دلیل دست نیافتم که حکایت از این داشته باشد که مثلا انجام زیارت امام حسین (علیه السّلام) در فلان زمان، از زیارت آن حضرت در سایر زمان ها فضیلت و برتری دارد؛ بنابراین باید گفت: فضیلت ذکر شده برای زیارت آن بزرگوار در زمان های خاصّ، فضیلت نسبی است و نه مطلق؛ در نتیجه نمی توان گفت: مثلا زیارت امام  حسین (علیه السّلام) در شب و یا روزی خاصّ، از زیارت آن آن حضرت در هرزمانی دیگر فضیلت دارد.

پاسخ از پرسش دوّم:

اگرچه نفس حضور یافتن در کربلای معلّی، ارزش است؛ و از هرجای این شهر مقدّس که به قرائت زیارت امام حسین (علیه السّلام) به پردازیم، مستحقّ پاداش الهی خواهیم شد (البتّه زیارتی که آراسته با آداب و شراط خاصّ خودش باشد)؛ ولی قطعا درک زیارت آن بزرگوار در زیر قبّه و حائر حسینی، موجب فزونی ثواب زیارت آن بزرگوار خواهد شد؛ چنانکه در متون روائی آمده است:

الف- رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ‌وسلّم) فرمود: «در زیر گنبد و قبّه امام حسین (علیه‌السّلام) دعاها و خواسته‌ها به اجابت می‌رسد و تربت او شفابخش است. ‌خداوند پیشوایان معصوم را از نسل او قرار داده است»  (مازندرانی، ابن شهر آشوب، مناقب آل ابیطالب، نجف مطبعه الحیدریه، ۱۳۷۶، ج۳، ص۲۳۵)؛    ‌

ب- در روایتی دیگری نیز آمده است : آن بزرگوار فرمود: «خداوند به جهت شهادت حسین (علیه‌السّلام) چهار ویژگی به آن حضرت عطا کرده و تربت او را شفا قرار داده است، دعا تحت قبه آن حضرت را مستجاب قرار داده است، ائمه (علیهم‌السّلام) از ذریه او هستند و مدت زمان زیارت زائر آن حضرت، از ایام عمر زائر محسوب نمی‌شود» (شیخ حُرّ عاملی، محمّد بن حسن، وسائل الشّیعه، قم، آل البیت، ۱۴۱۴، ج۱۴، ص۵۳۷؛  احمد بن فهد، عُدّة الدّاعی، قم، مکتبه الوجدانی، بی تا، ص۴۸).

پروردگارا توفیق درک زیارت قبر مطهّر سیّد الشّهداء (علیه السّلام) در حائر حسینی و زیر قبّه مخصوص آن بزرگوار را نصیبمان گردان، و اسامی مار ا در  زمره زائران بارگاه ملکوتیش ثبت و درج فرما؛ و ما را از برترین پاداشهایت در این راستا بهره مند فرما. (حوزه علمیه قم/ روز جمعه، دوازدهم محرم 1438ق = 1395ش/ سیّد حسین شفیعی دارابی/ ساعت15/13)